Lata II wojny światowej i ich późniejsze konsekwencje spowodowały wiele zasadniczych zmian w Tomaszowa Mazowieckiego. Zmieniła się jego sytuacja ludnościowa. Wymordowanie Żydów i odpływ osób pochodzenia niemieckiego spowodowały, że Tomaszów stał się miastem jednolitym narodowościowo. W 1946 r. miał on tylko 30.255 mieszkańców. Dopiero w końcu lat 50-tych XX wieku liczba ludności miasta przekroczyła poziom sprzed II wojny światowej. Podstawowym problemem pierwszych lat powojennych było uruchomienie produkcji przemysłowej. Sytuacja pod tym względem była znacznie lepsza niż po I wojnie światowej, gdyż okupant wywiózł tylko część urządzeń fabrycznych, wykorzystując pozostałe do produkcji na potrzeby III Rzeszy.
Już na początku 1945 r. uruchomiono duże fabryki, m.in. Tomaszowską Fabrykę Sztucznego Jedwabiu. W 1946 roku tomaszowskie przedsiębiorstwa przemysłowe zostały znacjonalizowane. W okresie PRL nastąpiła odbudowa i rozbudowa tradycyjnych dla Tomaszowa gałęzi przemysłu. Największym przedsiębiorstwem pozostała TFSJ nazwana później Zakładami Włókien Chemicznych „Wistom”. Fabryki włókiennicze związane z produkcja tkanin wełnianych połączono w dwa duże kombinaty. Otrzymały one nazwy: Mazowieckie Zakłady Przemysłu Wełnianego „Mazovia” ( powstałe m.in. z zakładów Landsberga oraz Piecha ) i Zakłady Przemysłu Wełnianego „Tomtex” ( utworzone na bazie fabryki Bornsteina ). Kontynuowano produkcję dywanów w Tomaszowskiej Fabryce Dywanów „Weltom” oraz tkanin dla potrzeby przemysłu w Tomaszowskiej Fabryce Filców Technicznych. Jednocześnie powstały przedsiębiorstwa reprezentujące nowe w Tomaszowie gałęzie przemysłowe lub nie mające wcześniej większego znaczenia, m.in. produkujące wyroby odzieżowe, skórzane, artykuły spożywcze.
Działania te nie zmieniły zasadniczo charakteru przemysłu tomaszowskiego. Dalej jego podstawą był przemysł chemiczny i włókienniczy, którego zasadnicza część produkcji była eksportowana do Związku Radzieckiego. Rozwój przemysłu, duży przyrost naturalny i znaczne powiększenie terytorium miasta spowodowały, że liczba jego mieszkańców systematycznie rosła ( zwłaszcza w latach 70-tych ) i w 1990 r. wyniosła 69.925.
Po II wojnie światowej nastąpił dalszy rozwój oświaty i kultury. Powstały nowe przedszkola i szkoły. Wznowiono i rozszerzono działalność muzeum oraz biblioteki miejskiej. Otworzono kilka domów kultury. Podejmowano inne działania, które przyczyniły się do znacznego awansu cywilizacyjnego mieszkańców miasta.
Jednocześnie przemiany społeczno – polityczne okresu PRL przyniosły dla Tomaszowa Mazowieckiego, obok wielu skutków pozytywnych, również zjawiska negatywne, które były typowe dla tego okresu w Polsce. Największym problemem stało się zatrucie środowiska naturalnego. Dotyczyło to zwłaszcza powietrza i wód rzek zanieczyszczanych przez „Wistom” i zakłady włókiennicze. Narastał problem mieszkaniowy. Mimo budowy nowych osiedli mieszkaniowych, kwestii tej nie udało się rozwiązać. Problem ten w niewielkim stopniu łagodziło budownictwo jednorodzinne, rozwijające się szczególnie szybko od lat 70-tych ubiegłego wieku. Rozwój życia kulturalnego i aktywności społecznej był ograniczany względami ideologicznymi.
.gif)
Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna
